AFLEIDING ALS AANLEIDING (DISTRACTION AS A CAUSE)

Celestial body with a tail heet de wandsculptuur van Maartje Folkeringa. Een andere benaming voor een komeet: hemellichaam met een staart. Maar wat me trekt, als ik op een grijze zaterdagmiddag in de Amsterdamse kunstruimte W139 voor deze kleurige kubus sta, is niet zwart-witte staart die eruit hangt. Het is het amandelvormige gat dat daarboven zweeft. Daarachter is het zwart.
Ze was van tevoren niet van plan geweest om een gat in het kunstwerk te maken, verteld Folkeringa aan de telefoon. ‘Ik wilde een oog maken. Maar tijdens het werken rolde ik van het een in het ander, en kwam ik uit bij dingen die ik vooraf niet kon bedenken’.
Celestial body with a tail komt uit een serie sculpturen met de prachttitel Afleiding als aanleiding. De betekenis is tweeledig, vertelt Folkeringa. Enerzijds wil ze met deze sculpturen tijd en concentratie terugveroveren. Celestial body with a tail bestaat bijvoorbeeld voor een groot deel uit kleine lapjes textiel, die as een lappendeken met de hand aan elkaar zijn genaaid. Een tijdrovend proces, dat je volle aandacht opeist. Ze ziet dit als een tegenhanger voor alomtegenwoordige afleiding in de wereld. Anderzijds laat Folkeringa zich tijdens het maken zelf steeds afleiden. Zo wordt een gepland oog uiteindelijk een zwart gat. 
Een zwart gat in een kunstwerk fascineert. Het lijkt tegenstrijdig. Kunstenaars scheppen; waar niets was, maken ze iets. Een zwart gat staat juist voor Het Grote Niets. Toch kan ook dat een schepping zijn.

Ik moet bij het zien van Folkeringa’s gat denken aan Descent into Limbo (19992) van Anish Kapoor, een zwarte cirkel in de vloer van Museum De Pont. Die is gemaakt van pigment dat al het licht opslokt, waardoor je in eerste instantie denkt te kijken naar een plat vlak. In werkelijkheid is het een donkere holte onder de vloer. Zo donker dat je geen perspectief en ruimte meer kan waarnemen.
Kapoors zwarte gat is minimalistisch, de sculptuur van Folkeringa is dat zeker niet. Met die zwart-witte staart, het amandelvormige gat, de kleurige banen stof daar als een stralenkrans omheen en het zwart dat vanbinnen lonkt, gebeurt er veel tegelijk. Het geheel doet futuristisch aan. Maar niet koud, klinisch en gelikt, zoals sciencefictionbeeldtaal vaak is. Eerder warm, handgemaakt, en imperfect.
Ze liet zich voor dit werk onder andere inspireren door Lilith’s Brood van Octavia E. Butler (1847) – 2006, vertelt Folkeringa. Butler schetst in die sciencefictiontrilogie een toekomst waarin de mensheid zichzelf zo goed al vernietigd heeft. Overgebleven mensen gaan al dan niet gedwongen relaties aan met buitenaardse wezens. De wezens die daaruit geboren worden, kunnen met hun tentakels bovenmenselijke dingen waarnemen.

‘Die nieuwe gaven fascineerden me’, zegt Folkeringa. ‘Ik vroeg me af: wat is er allemaal nog meer mogelijk dat we niet zien en weten?’ 
Met Celestial body with a tail verbeeldt ze, zou je kunnen zeggen, een stukje van die mysterieuze, onzichtbare wereld. Het amandelvormige gat lijkt een portaal naar een ongrijpbare, oneindige zwarte wereld.
Kijk je van dichterbij, dan vang je in dat oneindige zwart een glimp op van fijne borduursteekjes. Ook de binnenkant van de sculptuur naaide Folkeringa, met de hand, van kleine lapjes aan elkaar. Het grote, uitgestrekte niet is het. Maar dan wel gevorm door de hand van de kunstenaar.

De tentoonstelling 'Taking Root Among the Stars' is geïnitieerd door Müge Yilmaz en Anna Hoetjes. 2024-2025

••••••••••••••••••••••••••••

The black hole in Celestial body with a tail by Maartje Folkeringa was not planned, yet it forms a portal to an elusive, infinite world.
Originally published in de Volkskrant, January 15, 2025. Written by Sarah van Binsbergen. Artwork o/t week

Celestial body with a tail is the title of Maartje Folkeringa’s wall sculpture. The name is another word for a comet: a celestial body with a tail. But what draws me in, as I stand before this colorful cube on a grey Saturday afternoon at the Amsterdam art space W139, is not the black-and-white tail that dangles from it. It is the almond-shaped hole floating above it. Behind it lies blackness.
She hadn’t originally intended to put a hole in the work, Folkeringa tells me over the phone. “I wanted to make an eye. But while working I rolled from one thing into another, arriving at things I couldn’t have conceived beforehand.”
Celestial body with a tail is part of a series of sculptures with the wonderful title Distraction as a Cause. The meaning is twofold, Folkeringa explains. On the one hand, she aims with these sculptures to reclaim time and concentration. For example, Celestial body with a tail is largely made up of small pieces of fabric, hand-stitched together like a patchwork quilt. A time-consuming process that demands full attention. She sees this as a counterbalance to the omnipresent distractions of the world. On the other hand, she allows herself to be distracted during the making process. Thus, a planned eye eventually becomes a black hole.
A black hole in an artwork fascinates. It seems contradictory. Artists create: where there was nothing, they make something. A black hole, however, stands for the Great Nothingness. Yet that too can be a creation.

Seeing Folkeringa’s hole, I am reminded of Descent into Limbo (1992) by Anish Kapoor, a black circle in the floor of Museum De Pont. It is made of pigment that absorbs all light, making you think at first you are looking at a flat surface. In reality, it is a dark cavity beneath the floor. So dark that you can no longer perceive perspective or space.
Kapoor’s black hole is minimalist; Folkeringa’s sculpture certainly is not. With its black-and-white tail, almond-shaped hole, radiant bands of fabric surrounding it like a halo, and the blackness beckoning from within, many things happen at once. The whole feels futuristic — but not cold, clinical, or slick, as science fiction imagery often is. Rather warm, handmade, and imperfect.
For this work, she was partly inspired by Lilith’s Brood by Octavia E. Butler (1947–2006), Folkeringa explains. In this science fiction trilogy, Butler sketches a future in which humanity has nearly destroyed itself. The surviving humans, willingly or not, enter into relationships with extraterrestrial beings. The offspring of these unions possess tentacles that allow them to perceive things beyond human capability.

“Those new abilities fascinated me,” says Folkeringa. “I wondered: what else might be possible that we cannot see or know?”
With Celestial body with a tail she visualizes, one could say, a fragment of that mysterious, invisible world. The almond-shaped hole seems to be a portal to an intangible, infinite black universe.
Look closer, and within that infinite blackness you catch a glimpse of fine embroidery stitches. Folkeringa also hand-sewed the inside of the sculpture from small pieces of fabric. The vast, expansive nothingness is there — but shaped by the artist’s hand.

The exhibition Taking Root Among the Stars was initiated by Müge Yilmaz and Anna Hoetjes. 2024–2025